Yeni Çek Yasası neler getiriyor?

1. Çek hesabı açtırmak için gereken yeni belgeler nelerdir?
Bankalar çek hesabı açtırmak isteyen kişilerin, çek hesabı yasaklı olup olmadığını kontrol etmek için risk merkezini sorgulayacakları gibi, aynı zamanda talepte bulunanların T.C. kimlik numaralarını ve adli sicil kayıtlarını, tüzel kişilerin de MERSIS numaralarını istemekle yükümlü olacaklardır. Daha önceden çek hesabı açtırılırken, hakkında çek yasağı olmadığını beyan etmek yeterli olurken, yapılan kontrollerle hakkında yasak bulunduğu tespit edilen kişinin çek hesabı açması engellenebilecektir.

2. Çekin düzenlenmesi kurallarında ve uygulamasında ne gibi değişiklikler olmuştur?
Çeki veren banka tarafından verilen seri numarası ve eskiden ihtiyari olan karekod, bundan böyle çekin zorunlu şekil şartlarından olmuştur. Bu karekod sayesinde çek ve çeki keşide eden ile ilgili çek sayısı, çek hesabı sayısı, yasak, tedbir, karşılıksız çıkma, ibraz tarihi ve benzeri tüm bilgilerin paylaşılması amaçlanmaktadır. Bir şirket tarafından düzenlenen çekin karekodu, bilgi paylaşımı sistemine kaydedildikten sonra şirket yetkilisi değişmiş olsa dahi tüzel kişinin çekten doğan sorumluluğu devam edecektir.
Yeni düzenlemeler ile çek alan lehdarın, teslim aldığı çeki karekod okutma ve bilgi paylaşımı sistemine kaydetme yükümlülüğü getirilmiştir. Buna göre, 31 Aralık 2016 tarihinden sonra karekodsuz çek yaprağı verilemeyecektir. Sisteme giriş yapmayan lehdarların çeklerinin geçersiz olma riski olmayacak, ancak lehdar tarafından sisteme girişi yapılmayan çekin karşılıksız çıkması halinde, lehdarın bankası lehdara ödemesi gereken asgari tutarları ödemekle yükümlü olmayacaktır.

3. Karşılıksız çek verilmesinin sonuçları nelerdir?
Karşılıksız çek keşide etmek bundan böyle adli para cezası verilmesini gerektiren bir suç olarak düzenlenmiştir. Bugünkü adli para cezası bedeli şartlarında ceza en fazla 150 bin TL olacaktır. Ancak, kanunda ilgili adli para cezasının çekin düzenlenme tarihinden itibaren işlemiş faiziyle birlikte çek bedelinin karşılıksız kalan miktarından az olamayacağı da belirtilmiştir. Buna göre, ceza adli para cezası limitini de aşabilir.
Bu konuda yargılama yetkisi olan icra mahkemeleri, tedbir veya hüküm olarak çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına karar verilebilecektir. Karşılıksız çek
keşide edilmesi suçunda hükmedilen adli para cezasının ödenmemesi halinde ise, ceza doğrudan hapis cezasına çevrilecektir. Böylece, 2012 yılında kaldırılan karşılıksız çeke hapis cezası geri getirilmiştir. Ayrıca karşılıksız çek suçundan mahkûm edilip hakkında çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı kararı verilenler, yasaklılıkları süresince sermaye şirketlerinin yönetim organlarında görev alamayacaklar. Ancak, mevcut üyelikleri görev sürelerinin sonuna kadar devam edecektir.

4. Karşılıksız çek bedeli sonradan ödense dahi ceza alınır mı?
Hayır. Karşılıksız çek bedeli, çekin ibraz edildiği tarihten itibaren işleyen tüm faiziyle ödendiği takdirde veya alacaklının çek bedelini alması üzerine şikâyetinden vazgeçmesi halinde keşideci hakkındaki yargılama ve hükümler ortadan kalkacaktır.

5. Çek düzenleme yasağı nasıl kaldırılabilir?
Karşılıksız çek suçu cezası alınması halinde, cezanın tamamen yerine getirilmiş olmasından itibaren 3 yıl ve her halükarda yasağın konulmasından itibaren 10 yıl sonra, hükmü veren mahkemeden çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılması talep edilebilecektir.

YENİ ÇEK YASASI NASIL UYGULANACAK?

9 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6278 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 5941 sayılı Çek Kanunu’nda yapılan değişiklikler, kanunun yayımlandığı tarih olan 9 Ağustos 2016’da yürürlüğe girdi. Peki, bu kanundan önce alınan ve ibraz edilen çeklerin akıbeti ne olacak?
1. Kanundan önce teslim aldığım çeki üzerindeki düzenleme tarihine göre yeni kanundan sonra ibraz ettim, karşılıksız çıktı. Ne olacak?
Karşılıksız çek suçu çekin ibraz edildiği tarihten sonra gerçekleşmiştir. Dolayısıyla yeni kanunla getirilen adli para cezası bu karşılıksız çeke uygulanacaktır.

2. Teslim almış olduğum çek üzerindeki düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresinde, ancak bu kanundan önce ibraz etmiştim. Yeni kanundan önce karşılıksız çıkmış olan çek için adli para cezası uygulanır mı?
Hayır. Çekin üzerinde yazan düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresinde ibraz edildiği tarihte karşılıksız çıkması suçu oluşturan unsur olduğundan, 9 Ağustos 2016 tarihinden önce ibraz edilmiş çekler için adli para cezası ve bu cezanın ödenmemesi halinde hapis cezası gündeme gelmeyecektir.

Saygılarımızla...