32 sayılı kararda yapılan değişiklik döviz cinsinden veya dövize endeksli

13 Eylül 2018 tarih ve 30534 sayılı Resmi Gazete’de ilan edildiği üzere, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu değişiklik ile bundan böyle, Türkiye’de yerleşik kişiler arasında, aşağıda belirtilen sözleşmelerdeki bedeller, döviz cinsi veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacaktır.

• Menkul ve gayrimenkul alım satım sözleşmeleri,
• Taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama sözleşmeleri,

• Leasing sözleşmeleri,
• İş sözleşmeleri,
• Hizmet sözleşmeleri ve • Eser sözleşmeleri.

İlgili Cumhurbaşkanlığı kararnamesinde yer alan değişikliklerin Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen haller dışında uygulanacağı belirtilmiştir. Halihazırda, istisnalara ilişkin ilgili Bakanlıkça bir belirleme yapılmamıştır.

Bu düzenlemenin ortaya çıkaracağı başlıca önemli hususlar aşağıdaki gibidir:

1. Kararnamenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla döviz cinsinden veya dövize endeksli kira sözleşmesi, mal alım & satım sözleşmem mevcut. Bu şekilde para cinsinden ödeme yükümlülüğü ne olacak? Bu hükümler artık geçersiz mi?Kararnamede düzenlendiği üzere, yukarıda listelenen sözleşmeler kapsamında, öncesinde akdedilmiş ve halihazırda yürürlükte olan bu tip sözleşmelerde döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedeller, yürürlük tarihinden itibaren 30 gün içerisinde Türk parası olarak yeniden belirlenmelidir. Bakanlıkça belirtilen haller istisna tutulmakla birlikte, halihazırda bu istisnalara dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.

Halihazırda, bu değişikliğe aykırı olarak akdedilen sözleşmeler için Türk Borçlar Kanunu’nun 27. maddesi gereği, tam veya kısmi hükümsüzlük öngörmemektedir. Aksine, yürürlük tarihinden itibaren tanınan 30 günlük süre içerisinde “iradi” olarak uyarlama – yani Türk Lirası olarak yeniden belirleme - yapılması öngörülmüştür.

2. 30 gün içerisinde yeniden

belirlemeyi hangi kriterleri dikkate alarak yapacağım?
Türk Lirası olarak yeniden belirleme için hangi kriterlere tabi olunacağına dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Dolayısıyla, ilgili sözleşmelerin tarafları Türk Lirası olarak yeniden belirleme yaparken anlaşılacak tutar üzerinde herhangi bir sınırlamaya tabi olmadan serbestçe anlaşma sağlayabileceklerdir.

3. Döviz cinsinden fatura düzenlediğim bir iş yapıyorum. Bundan sonra faturalarımı hangi para cinsinden düzenlemem gerekiyor?

Kararname, ‘Türkiye’de yerleşik kişiler’e atıfta bulunmaktadır. 32 sayılı karara göre, Türkiye’de yerleşik kişiler “yurtdışında işçi, serbest meslek ve müstakil iş sahibi Türk vatandaşları dahil Türkiye’de kanuni yerleşim yeri bulunan gerçek ve tüzel kişiler” olarak tanımlanmıştır. Bu kapsamda, bu tanımda yer alan taraflar arasında yer alan yukarıda listelenen sözleşmelere dayalı olarak düzenlenen döviz cinsinden veya dövize endeksli faturaların 30 gün içerisinde taraflarca Türk lirası olarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir.

4. Taraflar 30 gün içerisinde anlaşamaz ise sonucu ne olacaktır?Sözleşmenin herhangi bir tarafı bu durumda, döviz cinsinden veya dövize endeksli tutar üzerinden belirsiz olan Türk lirasının karşılığının tespitine dair hakimden talepte bulunabileceklerdir.

5. Döviz cinsinden belirlenen sözleşmemde artık ödeme yükünü kaldıramıyorum, sözleşmeyi feshedebilir miyim?

Döviz cinsinden belirlenen sözleşme ile ödeme yükümlülüğünün yerine getirilmesinde bir sıkıntı yaşanıyor olması, Kararname ile birlikte sözleşmenin feshi hakkı tanımamaktadır.

6. Kararname tarihine kadar yerine getirmiş olduğum ödeme borcuma istinaden herhangi bir talepte bulunabilir miyim?

Kararname tarihine kadar ödenmiş olan bedellere ilişkin, söz konusu yükümlülük yerine getirilmiş olduğundan herhangi bir uyarlama vs. talep hakkı bulunmamaktadır. Fakat, Kararname tarihine kadar, “ihtirazı kayıt” ileri sürerek yapılan ödemelere dair, öncelikle Türk lirası olarak yeniden düzenleme yoluna gidilmesi bu konuda

anlaşma sağlanamaması halinde, hakimden uyarlama talep edilmesi söz konusu olabilecektir.

7. Kararname döviz cinsinden maaş almakta olan işçi ile işveren arasındaki iş sözleşmesini de kapsıyor mu?

Daha önce akdedilmiş olup halihazırda yürürlükte bulunan iş sözleşmelerinde döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan ücret, maaş ve diğer yan hakların ise kararnamenin yürürlük tarihinden itibaren 30 gün içinde Türk Lirası cinsinden yeniden belirlenmesi; dolayısıyla bundan böyle ödemelerin yeniden belirlenen tutar üzerinden ve Türk Lirası cinsinden yapılması gerekecektir.

Türk Lirası olarak yeniden yapılacak belirleme için herhangi bir kriter bulunmuyor olduğu için sözleşmenin tarafları olan işçi ve işveren; iş görme edimi karşılığında işçiye ödenmesi gereken ücret ve yan hakları serbest iradeleri ile istedikleri gibi Türk Lirası olarak uyarlayabileceklerdir.

Bu hususta işçi ve işveren arasında anlaşmazlık olması halinde taraflar; döviz cinsinden veya dövize endeksli tutar üzerinden belirsiz olan Türk lirasının karşılığının tespitine dair hakimden talepte bulunabileceklerdir. Dolayısıyla özel olarak düzenlenmemiş olmakla birlikte böyle bir durumun her iki taraf için de sözleşmeyi feshetme hakkı tanımadığını söylemek mümkündür.