İş sağlığı ve güvenliğinde çalışan temsilcilerinin yeri ve önemi

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 3. maddesinde çalışan temsilcisi, “İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışan” olarak tanımlanmıştır.
İşverenler ve çalışanlar arasında köprü vazifesi gören çalışan temsilcileri, işyerinde yetkili sendika (sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak görevlendirilir) bulunmaması halinde çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı gizli oylamayla yapılacak olan seçimle belirlenir. Çalışan temsilcisi aday başvuruları süre (yedi günden az olmamak kaydıyla) tanınarak işyerinde ilan edilir. En az ortaokul mezunu, 3 yıllık iş deneyimi olan ve tam zamanlı çalışanların aday olabileceği seçimlerde, en fazla oy alan aday veya adaylar çalışan temsilcisi veya temsilcileri olarak ilan edilir.
Firmada çalışan temsilcisi adayı bulunmaması durumda işveren yeterli sayıda çalışan temsilcisini atama yoluyla görevlendirir. İster seçim ister atama yoluyla olsun, görevlendirilen çalışan temsilcileri işyerinde ilân edilmelidir.
Çalışan temsilcilerinin sayıları, firmalardaki çalışan sayılarına bağlı olarak değişir.
➢ İki ile elli çalışan arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir,
➢ Elli bir ile yüz çalışan arasında iki,
➢ Yüz bir ile beş yüz çalışan arasında üç,
➢ Beş yüz bir ile bin çalışan arasında dört,
➢ Bin bir ile iki bin çalışan arasında beş,
➢ İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde ise altı çalışan temsilcisi bulunmalıdır.
Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenir. Yapılan seçim, sonuçları itibarıyla beş yıl geçerlidir.
Firmadaki çalışan temsilcileri belirlendikten sonra iş güvenliği uzmanı tarafından özel olarak eğitilmelidir. Eğitim zorunluluğu 6331 sayılı iş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 17. maddesinde belirtilmiştir.
Çalışan temsilcilerinin görev, yetki ve sorumlulukları
Çalışan temsilcilerinin, iş güvenliği uzmanlarının en önemli destekçileri olduğu düşünülürse, doğru kişilerin seçilmesi halinde iş sağlığı ve güvenliğindeki iyileşmenin de en önemli parçası olacakları yadsınamaz bir gerçektir. Peki, çalışan temsilcileri
bir firmada neler yapmalıdır? İşte görev yetki ve sorumlulukları:
➢ İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuatı takip etmek, mevzuatta yapılan değişikliklerden haberdar olmak,
➢ Çalışma ortamında sağlık ve güvenliğe zarar verecek tehlikelerin kaynağında yok edilmesi, mümkün değilse farklı uygulamalarla tehlikeden kaynaklanan riskin en aza indirgenmesi konusunda iş güvenliği uzmanları ve işverene öneriler sunmak,
➢ İş sağlığı ve güvenliği konularında; çalışanlar, çalışma ortamı, kullanılan alet, ekipman vb. ile ilgili uygunsuzlukları belirlemek, iş sağlığını ve güvenliğini önemli derecede etkileyebilecek sorunlarda
iş güvenliği uzmanlarını ve işvereni bilgilendirerek gereken önlemlerin alınmasını sağlamak,
➢ Risk değerlendirme çalışmalarına katılmak, raporu hazırlayan ekip içerisinde yer almak ve firmada iş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulmuşsa çalışanları temsilen kurul toplantılarına katılmak,
➢ Çalışanlara işbaşı oryantasyon eğitimleri ve genel iş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili eğitimlerin verilmesi için iş güvenliği uzmanı ve işverenle birlikte hareket etmek, planlamalar yapmak,
➢ Yetkili makamlar tarafından işyerinde yapılan denetimler sırasında görüşlerini sunmak.
İşverenin yükümlülükleri
Çalışan temsilcisinin seçilmesi veya atanması ile ilgili gerekli tüm iş ve işlemler işveren tarafından yerine getirilir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yayımladığı ‘Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve Esaslarına İlişkin Tebliğ’de bu konu “İşverenin Yükümlülükleri” başlığı altında açıkça belirtilmiş olup, işverenlerin bu yükümlülükleri yerine getirmedikleri veya çalışan temsilcisi görevlendirmedikleri takdirde cezai müeyyidelerle karşılaşacaklarını bilmeleri gerekmektedir.
Fakat unutulmamalıdır ki, işverenler ile çalışan temsilcilerinin sorumlulukları karşılıklıdır. İşveren, çalışan temsilcisi veya temsilcilerinin görevlerini yerine getirebilmeleri için gerekli imkânları sağlamak, çalışan temsilcilerinin görev ve sorumluluklarını yerine getirirken haklarını kısıtlamamaktan ne kadar sorumluysa, çalışan temsilcileri de işverenin iş sağlığı ve güvenliği konusunda sağladığı imkânları olumsuz yönde kullanmamak ve görevi gereği işverenin veya işyerinin mesleki sırları ile gördüğü, öğrendiği hususları, çalışanlara ait özel bilgileri gizli tutmaktan bir o kadar sorumludurlar.
Kazasız günler dileğiyle...