Basınçlı kaplarda iş güvenliği

Basınçlı kaplar, iç basınç değeri 0,5 bar’dan büyük olan, belirli ebat ve sac kalınlıklarında basınç değerine göre üretilen makine ekipmanlarıdır. Bunlar;
• Kazanlar,
• Kompresörler,
• Gaz tankları,
• Sıvılaştırılmış petrol gazı tankları ve tüpleri,
• Asetilen tankları ve tüpleri,
• Buhar ve sıcak su kapları,
• Basınçlı asit tankları,
• İçinde zehirli ve zararlı gazların bulunduğu kaplardır.

Basınçlı kaplar daha çok endüstriyel alanlarda kullanılmakla birlikte, hastane, okul ya da apartmanların zemin katlarında bile gördüğümüz ve maalesef kullanılırken emniyet tedbirleri yerine getirilmediği taktirde patlamaya, parça fırlamasına, zararlı gaz ve sıvıların yayılmasına, büyük yangın ve facialara, mal ve can kayıplarına sebebiyet vererek çok acı sonuçlar doğuracak kadar tehlikeli iş ekipmanlarındandır.
Basınçlı kapların güvenli çalışacak şekilde imal edilmesiyle ilgili mevzuatımızdaki en kapsamlı düzenleme Basınçlı Kaplar Yönetmeliği’dir. AB direktifi uyarlaması olan bu yönetmelik, tüm basınçlı kapların imalat ve piyasaya çıkma yönünden uygunluk değerlendirme kriterlerini düzenler.
İş Ekipmanlarınn Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği’nin Ek III-Bakım, Onarım ve Periyodik Kontroller İle İlgili Hususlar konu başlığı altında, basınçlı kapların periyodik kontrol kriterlerinden söz edilmektedir.
Basınçlı kaplarda temel prensip olarak hidrostatik test yapılması şartı vardır. Bu testler, standartlarda aksi belirtilmediği sürece işletme basıncının 1,5 katı ile ve bir yılı aşmayan sürelerle yapılır. Fakat iş ekipmanının özelliği ve işletmeden kaynaklanan zorunlu şartlar sebebiyle yapılamıyorsa, düzenlenecek periyodik kontrol raporlarında bu husus gerekçesi ile birlikte belirtilmek kaydıyla, hidrostatik test yerine standartlarda belirtilen tahribatsız muayene yöntemleri de uygulanabilir.

Basınçlı kapların periyodik kontrolleri; makine mühendisleri, metalurji ve malzeme mühendisleri ve makine tekniker veya yüksek teknikerleri tarafından yapılır. Söz konusu periyodik kontrollerin tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılması durumunda, bu kontroller sadece TS EN 473 standardına göre eğitim almış mühendisler ve aynı eğitimi almış tekniker veya yüksek teknikerler tarafından yapılabilir.
Kazanların kullanımında ve kazan dairelerinde alınması gerekli önlemler nelerdir?
• İşyerinde kullanılan bütün kazanlar yangına ve patlamaya karşı dayanıklı, çatısı hafif malzemeden yapılmış ayrı bir bölmede veya binada olmalıdır. Kazan dairesinin üstünde kat olmamalı ve işçi çalıştırılmamalıdır.

• Kazan daireleri sürekli olarak ve etkin bir şekilde havalandırılmalıdır.

• Kazan dairesi kapıları yangına dayanıklı olmalı ve kapılar içeriden dışarıya açılmalıdır. Kazan dairesi, yanıcı, atıl malzemelerin atıldığı depo gibi kullanılan bir yer olmamalıdır.

• Kullanılan yakıt türüne uygun ve gerekli miktarda yangın söndürme cihazları uygun yerlerde konumlandırılmalıdır.

• Tehlikelere karşı kazan dairesi dışına, kazan dairesinin tüm elektriğinin kesilmesini sağlayacak bir şalter veya tesisat konulmalıdır. Yetkili dışında kazan dairelerine kimse girmemelidir. Güvenlik, sağlık işaretleri ilgili yerlere asılmalıdır.

• Kazan imal edilirken tasarım ve imalatı, malzeme seçimi, standartların ve İSG kriterlerinin öngördüğü şekilde yapılmalı, her kazanın görünür bir yerinde imalatçı firmanın adı, kazanın seri numarası, imal edildiği yıl ve en yüksek çalışma basıncını gösteren bir plaka bulunmalı, kazanın doğru yerleştirilmiş olmasına dikkat edilmeli, bir sicil kartı veya defteri tutularak, yapılan onarım, bakım ve deneyler işlenmelidir.

• Uygun güvenlik ve kontrol cihazları ile donatılmalıdır (güvenlik kilitleme sistemleri, alarm devreleri, seviye göstergeleri, presostat, güvenlik valfleri vb.)

• Kazanı işletecek personel (kazancı) bu konuda eğitimli, sertifikalı olmalı ve işletilen kazan hakkında çok iyi donanıma sahip olmalıdır.

• Bakım, onarım, periyodik kontrol ve muayenelerin imalatçının ve ilgili standart ve mevzuatın öngördüğü şekilde muntazaman yapılıyor olmasına dikkat edilmelidir.

Kazasız günler dileğiyle...